Monaster Studenica - perła serbskiej średniowiecznej architektury

Niedaleko od malowniczej doliny Ibru, zwanej "Doliną wieków", w której znajdowało się niegdyś centrum serbskiego średniowiecznego państwa leży monaster Studenica, matka wszystkich serbskich monasterów.

Cerkiew Zaśnięcia Przeświętej Bogurodzicy XII wiek

 Zbudowano go zdgodnie z zasadami budowy średniowiecznych monasterów, w miejscu odludnym, cichym, sprzyjającym modlitwom, niegdyś pośród gęstej puszczy i blisko rzeki. 

Monaster ufundował w latach 1183-96 wielki żupan Stefan Nemanja i to właśnie on wyznaczył to miejsce na miejsce swojego wiecznego spoczynku. Potem monaster był rozbudowywany przez następców Nemanji, ale także przecierpiał wiele zniszczeń, ze strony przyrody - trzęsienie ziemi w 17.wieku, pożar,  jak i ludzi, wielokrotnie był palony i rabowany.

Dzisiejszy kompleks składa się z cerkwii Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy, cerkwii Królewskiej, cerkwii św. Mikołaja, fundamentów cerkwii Jana Chrzciciela, budynków klasztornych, w których żyją mnisi i gdzie znajduje się skarbiec. 

Najpiękniejsza jest cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy, zbudowana w stylu raszkańskim, który łączy w sobie elemanty architektury bizantyjskiej i romańskiej, a rozwijał się w XII i XIII wieku. Cerkiew jest zbudowana z marmurowych bloków. Fasady, a szczególnie okna i wejścia są bogato zdobione kamiennymi ornamentami.

brama wejściowa

W 1235 roku do cerkwii dobudowano narteks zewnętrzny, w którym możemy się dopatrzyć elementów gotyki.

We wnętrzu zachowały się freski z kilku okresów. Najwcześniejsze, z początku XIII wieku, znajdują się w ołtarzu,  pod kopułą oraz najwspanialsza kompozycja - Ukrzyżowanie, na zachodniej ścianie. Kolejne freski pochodzą z 1568 roku, kiedy to miała miejsce jedna z większych restauracji malowideł cerkiewnych, o czym świadczy napis na ścianie nawy głównej.

Piękne freski znajdziemy także w mniejszej cerkwii św. Joachima i Anny. Przedstawione są tu cykle poświęcone życiu Bogurodzicy, największym świętom i portrety władców z dynastii Nemanjić.

pozostałości dawnych celi klasztornych

W Skarbcu możemy zobaczyć złoty pierścień króla Stefana Pierwszokoronowanego - XII wiek, całun ozdobiony tureckim tekstem, który podarowała córka serbskiego księcia Łazarza -XIV wiek, liczne przedmioty liturgiczne i elementy odzieży kapłańskiej.

Monaster Studenica jest najważniejszym dla Serbów monasterem w sensie duchowym, architektonicznym i historycznym. Tu są pochowane najważniejsze osoby, króre stworzyły państwo serbskie: wielki żupan Stefan Nemanja, jego syn król Stefan Pierwszokoronowany, jego brat Vukan, ich matka Ana i inni. Tu żył przez jakiś czas, kończąc dzieło ojca - Rastko Nemanjić, św. Sawa, największy serbski święty którego zasługą jest niezależność Serbskiej Cerkwii Prawosławnej. On też przyczynił się do szerzenia edukacji a także założył w Studenicy w 1207 roku pierwszy szpital.

To wspaniałe, piękne historyczne miejsce odwiedzają co roku turyści, ale wciąż można znaleźć tu spokój i zatrzymać się na chwilę zadumy. Jeszcze ciągle w ciszy można kontemplować freski i mam nadzieję, że jeszcze długo tak pozostanie.