Neoplanta czyli Nowy Sad

Nowy Sad to młode miasto, pierwsze wzmianki wspominają o nim w 1694 roku. Miasto rozwinęło się naprzeciw twierdzy Petrovaradin, na drugim brzegu Dunaju. Pierwotnie w twierdzy mogli mieszkać tylko katolicy, a wyznawcy innych religii musieli budować swoje domy poza jej murami. W ten sposób powstało osiedle, które z czasem przekształciło się w miasto. 

W 1747 roku mieszkańcy zebrali niemałą sumę 80 tysięcy forintów i wysłali swoją delegację do cesarzowej Marii Teresy. W Wiedniu poprosili władczynię aby wydała dekret ustanawiający wolne miasto. 1 lutego 1748 roku otrzymali pozytywną odpowiedź i ten dzień jest oficjalnym świętem Nowego Sadu.

Kościół Mariacki

Miasto, już jako wolne miasto królewskie, zaczęło się szybko rozwijać. Szczególnie dynamicznie rozwijała się kultura, budowano szkoły, gimnazja, otwarto pierwszą drukarnię i księgarnię. W związku z kwitnącym życiem kulturalnym i artystycznym  miasto to często jest nazywane "Serbskimi Atenami".

Miasto od początku było wieloetniczne, zamieszkiwali je Serbowie, Węgrzy, Chorwaci, Słowacy, Rusini, Grecy, Ormianie, Cincarzy i inni. Wszystkie narodowości żyły zgodnie, miastem rządziła wybierana przez mieszkańców rada miasta, w której zmieniali się prawosławni i katolicy. Świątynie różnych wyznań stały obok siebie. Na ulicy można było usłyszeć różne języki.

W 1849 roku dwie trzecie budynków miejskich zostało zniszczone w bombardowaniu z pobliskiej twierdzy Petrovaradin. Ten fakt na pewien czas zatrzymał rozkwit Nowego Sadu, ale mieszkańcy w ciągu kilkudziesięciu lat odbudowali swoje miasto. Większość budynków, które dzisiaj możemy podziwiać pochodzi z 19. wieku, z okresu po bombardowaniu.

Ratusz

dzwonnica kościoła Mariackiego

kamienica z rycerzem

Najpiękniejsze kamienice zobaczymy przy głównym placu - Placu wolności. Tu znajduje się również ratusz a przed nim pomnik Svetozara Miletića, serbskiego pilityka i burmistrza Nowego Sadu. Ponad wszystkimi zabudowaniami góruje wieża kościoła Mariackiego, która jest najwyższą budowlą sakralną miasta. Przy Placu Wolności znajduje się także Hotel Vojvodina. Ten budynek pełni funkcje hotelu nieprzerwanie od 1854 roku. Kilkakrotnie zmieniał nazwę, nazywał się Cesarzowa Elżbieta (pna cześć żony Franciszka Józefa), a później Królowa Maria (po żonie króla Aleksandra Karadjordjevića). W czasach swojej świetności był to jeden z bardzo nowoczesnych hoteli, miał między innymi łazienki z ciepłą wodą i elektryczne oświetlenie dziesięć lat wcześniej niż inne budynki w Nowym Sadzie. 

Z drugiej strony placu znajduje się wspaniały Pałac Biskupi, który jest rezydencją prawosławnego biskupa. Zbudowano go na początku 20. wieku w stylu romantyzmu i secesji.

Pałac Biskupi

Niedaleko od Pałacu znajduje się prawosławna cerkiew katedralna Św. Jerzego Męczennika. 

cerkiew katedralna

Ikonostas tej cerkwi malował Paja Jovanović - znany serbski malarz, przedstawiciel akademickiego realizmu. W oknach znajdują się witraże, które świadczą o bogactwie społeczności, która tę cerkiew zbudowała. W porcie stoi krzyż z różowego marmuru. Jest on najstarszym pomnikiem w Nowym Sadzie.

Niezwykle piękna jest też synagoga, która znajduje się kilkaset metrów dalej. Została zbudowana na początku zeszłego wieku. Nie ucierpiała wiele w czasie drugiej wojny światowej, ale społeczność żydowska została wymordowana i dzisiaj budynek służy jako sala koncertowa ze względu na wspaniałą akustyczność. 

W Nowym Sadzie swoją siedzibę  ma słynny Serbski Narodowy Teatr. Jest to najstarsza serbska instytucja tego typu, założona w 1861 roku. W projektowaniu budynku teatru uczestniczył polski arhitekt Wiktor Jackiewicz, którego specjalnością są obiekty sakralne i kulturalne jak teatry i opery. Pierwotnie bazowano na jego projekcie, który po pewnym czasie został zmieniony i uzupełniony.

W Nowym Sadzie przez pewien czas mieszkała rodzina Milevy Marić-Einstein, żony genialnego fizyka. Istnieją przypuszczenia, że Mileva brała aktywny udział w opracowywaniu teorii swojego mężą. Sam Einstein odwiedził parę razy to miasto. Nieopodal centrum znajduje się dom rodziny Marić, ale nie ma na nim oznaczeń świadczących o jego właścicielach czy bytności naukowca. W cerkwi św. Mikołaja zostali ochrzczeni dwaj synowie wielkiego uczonego.

ratusz

Nowy Sad to urokliwe miasto, bez zbędnego pośpiechu i hałasu. W samym centrum jest mnóstwo przytulnych kawiarenek. Oazą zieleni jest park miejski - Dunavski park. Do spacerów zachęca też bulwar nad Dunajem, skąd mamy doskonały widok na górującą nad miastem twierdzę.

W sezonie możemy chwilę odpocząć w jednym z licznych kawiarnianych ogródków, jakie spotykamy na każdym kroku. A po chwili przerwy polecam spacer na drugą stronę rzeki i obejrzenie twierdzy Petrovaradin, ale o niej będzie kolejny wpis.