Sztafeta Młodości

Sztafeta Młodości to nazwa biegu przez całą Jugosławię organizowanego z okazji urodzin ówczesnego prezydenta Josipa Broza Tita. Mimo, że Tito urodził się 7 maja, oficjalnie swój dzień urodzin świętował 25 maja i to właśnie w tym dniu młodzi ludzie z całego kraju uroczyście przekazywali mu ręcznie wykonane pałeczki sztafetowe z ukrytymi we wnętrzu życzeniami urodzinowymi. Wszystko odbywało się na stadionie przed zgromadzonymi tysiącami widzów. Jednocześnie ten dzień był nazywany Dniem Młodości.

Dziś wspaniała kolekcja, licząca około 20 tysięcy pałeczek, znajduje się w Muzeum Historii Jugosławii w Belgradzie. Większość eksponatów leży w magazynach, ale najciekawsze możemy podziwiać na wystawie stałej.

Pałeczki były wykonywane ręcznie, zazwyczaj przez grupy ludzi, przedstawicieli konkretnych zawodów, studentów, szkoły, zrzeszenia rolników itd. Po wyglądzie pałeczki możemy się domyślić jaka grupa zawodowa ją wykonała. Mamy więc pałeczki z atrybutami wojskowymi typu czołg wykonane przez żołnierzy, z aparatem fotograficznym przez fotografów itd.

Większość pałeczek otwiera się, a wewnątrz znajdują się życzenia urodzinowe dla Josipa Broz Tita. Te wiadomości są pisane od serca, jak do starego przyjaciela, bez względu na to, że większość tych ludzi nigdy nie mieła okazji widzieć na żywo Tita. 

Każdego 25 maja Tito otrzymywał kilkaset pałeczek z życzeniami. Osobiście odbierał około dziesięciu. 

Oprócz pałeczek wykonywanych przez naród, do Tita biegła jeszcze Sztafeta Młodości. Co roku pałeczka była zaprojektowana przez jednego z czołowych jugosłowiańskich artystów, każdego roku z innej republiki. Bieg rozpoczynał się w marcu i jego trasa wiodła przez całą Jugosławię, gdzie sztafeta była uroczyście witana. W czasie ostatniego etapu, na stołecznym stadionie, pałeczkę miał zaszczyt nieść zasłużony młody człowiek, np. najlepszy student. Za każdym razem był to przedstawiciel innej republiki i naprzemiennie wybierano kobietę i mężczyznę, czego skrupulatnie pilnowano.

W zbiorach muzeum znajduje się pałeczka, która nigdy nie została przekazana marszałkowi Tito, bo w czasie jej podróży po kraju w 1980 roku Tito zmarł i w tym roku obchody Dnia Młodości nie odbyły się. Złota pałeczka została złożona na jego grobie.

Możemy też zobaczyć kontrowersyjną pałeczkę z 1987 roku, ostatnią jaką uroczyście przekazano na stadionie, gdzie jeszcze przez parę lat po śmierci próbowano utrzymać obchody Dnia Młodości. 

Pałeczka była wykonana z plastiku, w przeciwieństwie do wcześniejszych zrobionych ze szlachetniejszych materiałów i miała na sobie spadający liść z pięcioramienną gwiazdą, tłumaczony jako odejście komunizmu. Osiem czerwonych kropli symbolizowało sześć republik i dwa obwody autonomiczne, ale jednocześnie przywodziło na myśl krople krwi, co parę lat później rzeczywiście można było powiązać z przelewaniem krwi w bratobójczej wojnie.

Pałeczki sztafetowe do dziś są wykonywane i przbywają do muzeum. Co roku dwie, trzy uzupełniają wcześniejsze zbiory. 

Także każdego 25 maja do kompleks muzealny obejmujący grób Tita, wystawę prezentów, jakie otrzymywał w czasie sprawowania władzy i właśnie wystawę pałeczek sztafetowych, odwiedzają tłumy ludzi ze wszystkich byłych republik. Wtedy oddają cześć zmarłemu marszałkowi i wspominają z nostalgią dawne szczęśliwe czasy.

Muzeum Historii Jugosławii jest czynne kazdego dnia za wyjątkiem poniedziałków.

Letni czas pracy: 15.04 - 15.10 od 10.00 do 20.00

Zimowy czas pracy: 15.10 -15.04 od 10.00 do 18.00

Cena biletu: 400 din, dzieci 200 din

Bezpłatne wejście 4.05 i 25.05

W każdy pierwszy czwartek w miesiącu kompleks muzealny jest otwarty od 10.00 do 21.00, a wejście od 18.00 do 21.00 jest bezpłatne.

Adres: Belgrad, ul. Botićeva 6.